Z okazji kolejnej Warszawskiej środy wzapraszamy na cykl VarSavskie Dekady i serię POZNAJEMY WARSZAWĘ POPRZEZ KSIĄŻKI. Dziś oglądamy album Foto Retro Wydawnictwa Bosz – Warszawa Lata 50.
WARSZAWA LATA 50.
Lata 50. w Warszawie to okres odbudowy miasta i próba powrócenia do „normalności”. Słowo wstępne do tomu Warszawa Lata 50. Wydawnictwa Bosz napisała obdarzona niespotykanym głosem, uzdolniona humorystycznie aktorka Krystyna Sienkiewicz. Studiowała na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie i któregoś razu zastąpiła koleżankę w Studenckim Teatrze Satyryków – tam odkryto jej talent. W latach 50. była młodą dziewczyną, która – jak inni jej koledzy, którzy przeżyli piekło wojny – chciała się cieszyć młodością i odbudowującą się Warszawą. W pięknych słowach opowiada o tym we Wstępie – z przekąsem, jak to ona, jednak między wierszami mimo wszystko można wyczuć wzruszenie.
Zdjęcia, które opublikowane są w albumie, można znaleźć na stronie Narodowego Archiwum Cyfrowego. Przy każdym zdjęciu podajemy jego sygnaturę, aby łatwiej można je było odnaleźć w archiwum. Na zdjęciach uwieczniono odbudowane bloki, ulice, place, a nad tym wszystkim piętrzy się Pałac Kultury i Nauki – dziwny twór, który nawet po kilkudziesięcioleciach jest kością niezgody, ale bez którego warszawiacy nie wyobrażają sobie swojego miasta.
Na okładce albumu Warszawa Lata 50. znalazł się aktor Adolf Dymsza podczas występów artystycznych zorganizowanych na pl. Konstytucji po pochodzie pierwszomajowym.
Rok 1951, Akademia Sztuk Pięknych. Warszawa, Krakowskie Przedmieście 5. Szesnastoletnia Krysia, przodowniczka pracy i nauki społecznej, dostaje się na uczelnię bez egzaminu. Ale profesorowie (i słusznie!) chcieli mnie sprawdzić – czy naprawdę mam zdolności rysunkowe. Był tylko jeden egzamin, z rysunku. A cwana Krystyna jaki temat wymyśliła? No… odbudowę Warszawy, robotników, którzy budują Marszałkowską Dzielnicę Mieszkaniową. Warszawa wtedy kraśniała… „Budujemy nowy dom, jeszcze jeden nowy dom…” Jedno nas wtedy uwierało: ustrój – KOMUNA! Ale przecież była i nagroda: poczucie humoru i młodość – młodość, która szła i śpiewała… […] Warszawa dostała nowy plac Konstytucji, a za chwilę zafundowano nam kolejny, jeszcze większy – plac Defilad. Żebyśmy mieli po czym sobie defilować i chwalić ustrój. A żeby było nam weselej, na skrzyżowaniu Marszałkowskiej z Alejami Jerozolimskimi postawiono wielki słup, na którym umieszczono odległości i kilometry do stolic różnych państw. Nasza młodość ten słup nazwała Pomnikiem Kompleksu Narodowego, bo chociaż w marzeniach mogliśmy popodróżować…
Ale się nałaziłam! Wracam na Krakowskie Przedmieście 5, na swoje uczelniane podwórko, na Akademię. Czy może być coś piękniejszego od Krakowskiego?
[…] Wychodzą z mojej uczelni i kierując się w prawo, widzę kościół św. Krzyża, a przed nim pomnik Chrystusa z krzyżem na plecach, Chrystus palcem prawej ręki wskazuje kierunek, Czasem chadzamy tam, gdzie Chrystus przykazał, Do łaźni. Łaźni Pod Messalką, A skąd ta nazwa? W kamienicy przed wojną mieszkała Lucyna Messal – śpiewaczka i tancerka operowa.
Idę dalej Krakowskim w prawo do kogoś też bardzo ważnego, kto nie stoi (jak Chrystus), a siedzi, bo ma po czym odpoczywać – trzyma w swoich rękach glob ziemski. To jest Mikołaj Kopernik, który wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, a z nami ruszył w NOWY ŚWIAT. Zupełnie NOWY ŚWIAT! […] na skrzyżowaniu Nowego Światu z Alejami Jerozolimskimi: DOM PARTII. Zaczęto go budować w roku 1948, a w początkowych latach moich studiów, bo w 1952 – zakończono. Dla działaczy i dla słynnego kwartetu: MARKS, ENGELS, LENIN, STALIN. Polaków warszawiaków mogło w tych czasach ratować tylko poczucie humoru. Wymyślono taki żart:
– Co widzisz, kiedy odwrócisz się od budynku partii?
– Z tyłu w d… masz partię, a z przodu Nowy Świat.
Wierzyliśmy wszyscy, że ten nowy świat prędzej czy później do nas wróci.
Sienkiewicz, K, (wstęp)., Warszawa lata 40., Wydawnictwo Bosz, Warszawa 2014, s. 3.
Przy Bednarskiej przed kościołem św. Anny płoty, płoty, płoty… a za nimi ciągle jeszcze ruiny. Dalej prezent socjalizmu, cud odbudowy: TRASA W-Z i ruchome schody. Ale pamiętajmy, że wędrujemy po TRAKCIE KRÓLEWSKIM, więc rozglądamy się za pałacami. Pałac Pod Blachą stoi, ale nie było jeszcze odbudowanego Zamku Królewskiego. Po zamku zostały tylko fragmenty fundamentów z kawałkiem ściany z oknem, przez które patrzył na Starówkę Stefan Żeromski. Zygmunt III Waza wdrapał się już na kolumnę.
– Królu Zygmuncie, powiedz nam, czyś widział Warszawę tak piękną jak dziś?
– Tak, widziałem! Ale na odbudowę potrzeba poczekać – cierpliwości, NARODZIE.
Ibidem, s. 5.
I jak Wam się podoba ta odbudowana Warszawa? Co jeszcze trzeba by było w tym mieście zmienić, żeby wszyscy byli zadowoleni?
Dodaj komentarz